DUYĞU ORQANLARI Duyğu orqanları-mürəkkəb, anatomik quruluşa malik olub, xarici mühitdən və orqanizmin daxilindən müxtəlif qıcıqları qəbul edir, sinir impulsuna çevirir, onu analiz və sintez üçün beyin qabığına- ali mərkəzə çatdırır. Duyğu orqanları xüsusi reseptorlardan, onların fəaliyyətini tənzim edən müəyyən quruluşa malik anatomik törəmələrdən, qan damarlarından və sinirlərdən təşkil olunmuşlar. Duyğu orqanlarına: • qoxu orqanı • görmə orqanı • dad orqanı […]

Sepsis ümumi infeksion xəstəlik olub, polietioloji olması (spesifik törədicinin olmaması), yüksək temperatur, kompensasiya olunmayan bakteriemiya və orqanizmin reaktivliyinin dəyişməsi (rezistentliyin kəskin aşağı düşməsi) ilə xarakterizə olunur. Qlobal Sepsis Birliyinin məlumatlarına görə, dünyada hər saniyədə bir adam sepsis səbəbiylə dünyasını dəyişir. Amerika alimlərinin araşdırmalarına görə, son on ildə sepsis inkişaf etmiş ölkələrdə 14% artıb. Sepsisdən dünyasını dəyişənlərin sayı йоэун bağırsaq və […]

SİNİR SİSTEMİ Nevroloqiya-orqanizmi təşkil edən müxtəlif sistem və aparatların fəaliyyətini idarə edən, orqanizmlə onu əhatə edən mühit arasında qarşılıqlı əlaqə yaradan sinir sisteminin quruluşunu öyrənir. Sinir sistemi sinir toxumasından təşkil olunmuşdur. Sinir toxumasına sinir hüceyrələri, onların çıxıntıları (şaxələr, sinirlər), istinad hüceyrələri (neyroqliya) və qişalar aiddirlər. Reseptor (hissi) və efferent (hərəki və sekretor) çıxıntılara malik olan sinir hüceyrələri bütün orqan və […]

HƏZM SİSTEMİ Həzm aparatının vəzifəsi qəbul olunmuş qidanı həzm etmək, həzm olunmuş qidanı qana sormaq və qalıq hissəsini bədəndən xaric etməkdir. Həzm aparatına həzm kanalı və bir də həzm apparatı vəzləri aiddir. Həzm kanalı 8-10 m uzunluğunda olub, aşağıdakı şöbələrə bölünür: • ağız boşluğu, • udlaq, • qida borusu, • mədə, • nazik bağırsaq, • yoğun bağırsaq. • Həzm apparatının […]

TƏNƏFFÜS SİSTEMİ Tənəffüs sisteminin əsas vəzifəsi orqanizmi normal həyat fəaliyyəti üçün vacib olan oksigenlə təmin etmək, maddələr mübadiləsi nəticəsində əmələ gələn karbon qazını və suyu isə bədəndən xaric etməkdir. Ağciyərlə fasiləsiz qazlar mübadiləsi gedir: qan oksigenlə zənginləşir və karbon qazından xilas olur. Qazlar mübadiləsinin ağ ciyərlərdə gedən bu fazası xarici tənəffüs adlanır. Daxili tənəffüs isə qanla toxumlar arasında gedir. Tənəffüsün […]

İFRAĞAT  SİSTEMİ Sidik üzvlərin vəzifəsi bədəndən suyun, duzların artdığını və qida mübadiləsindən sonra əmələ gələn azotlu maddələri sidik halında xaricə çıxarmaqdır. Sidik üzvlərinə böyrəklər, sidik axarları, sidik kisəsi və sidik kanalı aiddir. Böyrəklərdə ifraz olunan sidik sidik axarı vasitəsilə sidik kisəsinə yığılır, buradan da sidik kanalı vasitəsilə xric olur. Böyrəklər Böyrəklərin funksiyaları: Orqanizmin su elektrolit balansını saxlamaq Qidalanma və hüceyrə […]

DAXİLİ SEKRESİYA VƏZİLƏRİ Axacagı olmayan və öz məhsulunu bilavasitə qana yaxud limfaya buraxan vəzilərə daxili sekresiya vəziləri ya da endokrin vəzilər deyilir. Daxili sekresiya vəzilərinin ifraz etdikləri maddə hormon adlanır. Hormonlar qana keçərək üzvlərin fəaliyyətini ya artırır, ya da azaldır. Endokrin vəzilərin sekresiya məhsulu olan inkret və ya hormon hər hansı bir orqana və ya toxumaya spesefik təsir göstərir. Hormonların […]

DAYAQ – HƏRƏKƏT APARATI Bu aparat 3 sistemdən ibarətdir: • sümük, • birləşmələr və • əzələ sistemi. Sümük sistemini təşkil edən sümüklər orqanizmin istinadını təşkil edərək dayaq funksiyasını yerinə yetirir, oynaq və əzələlərlə birlikdə orqanizmin hərəkətini, yerdəyişməsini təşkill edir. Sümüklər bəzi nahiyələrdə orqanları xaricdən əhatə edən kanallar, qutular, boşluqlar təşkil edərək onları xarici təsirlərdən mühafizə edir. Birləşmələr sistemi oynaqlardan, bağlardan, […]

Azərbaycanda zəhərli ilanlardan ən geniş yayılanı gürzə hesab olunur. Zəhərlənmə sürətlə, demək olar ki, sancmadan dərhal sonra inkişaf edir. Bu zaman zərərçəkənin yaşı, iqlim və s. faktorlar da əhəmiyyət kəsb edir. İlan sancması tarlada işləyərkən və ya təsadüfü ilan ayaqlanmasından baş verə bilər. İlanlar adi halda insanlara hücum etməz və onları sancmağa qalxmaz. Qorxduqları halda və ya ayaqlandıqda, tutulmaq istədikdə […]